Konditsioner va yonilg‘i sarfi: haqiqatmi yoki afsona?

Avtomobillar haqidagi afsonalar orasida eng mashhurlaridan biri – konditsioner yoqilg‘ini ko‘p sarflaydi degan fikrdir. Ko‘pchilik haydovchilar bunga ishonadi, lekin bu qanchalik haqiqatga yaqin?

Afsonaning ildizlari

1970–80-yillarda avtomobillarda ishlatilgan ilk konditsionerlar haqiqatdan ham dvigatel kuchini ancha “yeb qo‘yar”, bu esa yoqilg‘i sarfiga ta’sir ko‘rsatardi. Shu davr haydovchilari konditsionerni yoqqanda mashina sekinlashishini va yonilg‘i tez tugashini payqagan. Bu tajriba keyinchalik xalq orasida afsona sifatida keng tarqaldi.

Zamonaviy avtomobillarda qanday?

Bugungi avtomobillarda — ayniqsa, turbodvigatelli, gibrid yoki elektr modellarda — konditsionerlar ancha samarali ishlaydi va ular dvigatelga minimal yuk beradi. Mexanizmi oddiy: konditsioner ishlashi uchun energiya kerak, bu esa DVSda (dvigatel ichki yonuv) yoqilg‘idan, elektromobilda esa batareyadan olinadi. DVSda kompressor dvigateldan moment olib ishlaydi, bu esa sal qo‘shimcha sarfni keltirib chiqaradi.

Qancha yoqilg‘i sarflanadi? Tadqiqotlarga ko‘ra:

• konditsioner yoqilganda o‘rtacha 0,2–0,5 litr/100 km qo‘shimcha sarf bo‘ladi;
• kichik dvigatelli mashinalarda sarf 10% gacha, katta dvigatellilarda esa atigi 3–5%;
• tashqi harorat yuqori bo‘lsa, sarf ko‘proq, past bo‘lsa — kamroq.

Qiziqarli fakt: ochiq oynalar ham yonilg‘i sarfiga ta’sir qiladi. Ayniqsa, 60 km/soat dan yuqori tezlikda havo qarshiligi konditsionerdan ko‘ra ko‘proq yoqilg‘i sarflanishiga sabab bo‘ladi.

Yangi texnologiyalar – yangi yondashuv

Zamonaviy avtomobillar, masalan, Toyota Corolla Hybrid 2025 yoki Tesla Model Y, konditsioner ishlashi bilan minimal yoqilg‘i (yoki zaryad) sarfiga ega. Masalan:

• Corolla Hybrid: konditsioner ishlaganda sarf 0,1–0,2 l/100 km oshadi;
• Tesla Model Y: zaryadning 5–7% qisqarishi kuzatiladi, bu eski elektromobillarda 10–15% edi.

Psixologik omil va noto‘g‘ri xulosalar

Haydovchilar konditsioner yoqilganda mashina dinamikasi pasayganini sezib, bu holatni yoqilg‘i “tezroq tugayapti” degan xulosa bilan bog‘laydi. Lekin bu ko‘pincha psixologik effekt bo‘lib, real farq juda kichik.

Foydali maslahatlar

• konditsionerni optimal haroratda (22–24 °C) ishlating;
• avtomobil ichini avval shamollatib, keyin konditsionerni yoqing;
• tezlikda oynani ochish o‘rniga konditsionerdan foydalaning;
• konditsioner tizimini texnik holatda saqlang (filtr, freon darajasi).

Ha, konditsioner yoqilg‘ini sarflaydi, lekin bu sarf ahd qilinadigan darajada katta emas. Zamonaviy avtomobillarda bu farq deyarli sezilmaydi. Shunday ekan, jazirama kunda o‘zingizni qiynab oyna ochishdan ko‘ra, konditsionerni yoqing va bemalol harakatlaning. Afsonalar ketadi, faktlar qoladi.